25 april 2024 – Inmiddels, twee maanden na de publicatie heeft dit stuk een en ander teweeg gebracht. Er zijn kamervragen over gesteld, maar deze zijn nog niet beantwoord omdat minister Marielle Paul met de concept-antwoorden niet tevreden was. De informatie uit het stuk is door de vooraanstaande Turkse journalist Barış Pehlivan overgenomen en in meerdere onafhankelijke Turkse media gepubliceerd. Daarnaast is nu bekend waar de scholen gehuisvest zullen worden.
KAMERVRAGEN
Op 1 maart 2024 zijn door de leden Bente Becker en Daan de Kort (beiden VVD) aan de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en voor Primair en Voortgezet onderwijs de volgende vragen gesteld:
- Kent u het bericht ‘Turkse sekte met tweeëntwintig moskee-internaten stapt nu in scholen’?
- Deelt u de zorgen over de integratie en weerbaarheid van kinderen die onderwijs
(gaan) krijgen op scholen en internaten die zijn opgericht door een gesloten organisatie als Suleymanci, met een orthodoxe en anti-seculiere agenda? - Is de in het artikel geschetste situatie juist, namelijk dat de schoolbestuurders voor de ‘Enderun Hisar scholen’ beiden in andere functies gelieerd zijn aan de Suleymanci-beweging? Zo ja, wat vindt u hier van? Zo nee, hoe zit het wat u betreft?
- Is het inderdaad zo dat bij de in 2022 ingediende aanvragen voor de stichting van nieuwe basisscholen in Amsterdam en Rotterdam onder de vlag van ‘Enderun Hisar scholen’ noch de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), noch de inspectie, noch de minister voor Primair en Voortgezet onderwijs kennis hebben vergaard en/of verkregen over de achtergrond van de bestuurders van de stichting voor deze nieuwe scholen? Zo ja, hoe is dit mogelijk? Zo nee, kunt u beschrijven hoe de aanvragen tot stand zijn gekomen?
- Hoe wordt in algemene zin bij de aanvragen voor nieuwe scholen meegewogen wat het profiel van de betreffende bestuurders is? Worden banden met buitenlandse regimes of bijvoorbeeld orthodoxe en anti-seculiere stichtingen meegewogen of gelden enkel de vereisten van een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) en de afgelopen vijf jaar geen school mogen hebben bestuurd die is gesloten vanwege zeer zwakke kwaliteit? Vind u dit voldoende?
- Herinnert u zich nog dat de aanscherping van de wetgeving van de burgerschapsopdracht voor scholen mede was ingegeven door schoolbestuurders die wel beweerden het burgerschapsonderwijs netjes te willen verzorgen, maar tegelijkertijd banden met salafistische organisaties onderhielden? Hoe maakt de recente aanscherping het mogelijk te voorkomen dat scholen kunnen worden opgericht door bestuurders met een anti-integratieve agenda? Bent u bereid om deze eisen zo nodig aan te scherpen?
- Hoe verhoudt het lidmaatschap van de Suleymanci-beweging van schoolbestuurders zich tot de recent aangescherpte wetgeving voor de stichting van nieuwe scholen en de aangescherpte wetgeving voor de burgerschapsopdracht van scholen?
- Is met deze nieuwe informatie een ander oordeel aan de orde over de toelaatbaarheid van deze scholen en zo nee, waarom niet?
- Hoe weegt u de zienswijze van het college van burgemeester en wethouders (B&W) van Amsterdam dat deze school liever niet wilde toelaten omdat het de segregatie zou versterken? Waarom is deze positie onvoldoende gebleken om de aanvraag af te wijzen?
- Wat is uw beeld van de huidige aard, omvang en activiteiten van Stichting Islamitisch Centrum Nederland (SICN), de tak van de Suleymanci-beweging in Nederland? Is het juist dat er sprake is van centrale aansturing in Europa vanuit Keulen? Bent u bereid dit te onderzoeken als u hier momenteel onvoldoende zicht op heeft?
- Welke contacten heeft u met de Suleymanci-beweging in Nederland en hoe wordt momenteel toezicht gehouden op de moskee-internaten die zij besturen?
- Kunt u een overzicht verstrekken van het aantal jeugdverblijven (internaten) in Nederland dat wordt bestuurd door een Turks Religieuze Stichting of Organisatie (TRSO), uitgesplitst naar de verschillende TRSO’s?
- Kunt u aangeven hoe vaak deze internaten een inspectiebezoek krijgen en wat hiervan tot nu toe de resultaten zijn?
- Kunt u aangeven waar de betreffende inspectierapporten van de wet op de jeugdverblijven zijn in te zien?
- Kunt u de Kamer een update geven van de opvolging van de aanbevelingen uit de evaluatie van de wet op de jeugdverblijven, die onder andere opriep tot een aanscherping van de kwaliteitseisen en een scherper gesprek over burgerschap op moskee-internaten?
- Zou invoering van het wetsvoorstel voor toezicht op informeel onderwijs extra handvatten geven om toezicht te houden op deze internaten?
- Bent u bereid het wetsvoorstel voor toezicht op informeel onderwijs zo snel mogelijk naar de Kamer te sturen?
- Bent u bereid deze vragen één voor één en binnen vier weken te beantwoorden?
De minister was met de concept beantwoording niet tevreden en vroeg haar ambtenaren te komen met opties tot aanscherping van de huidige eisen
Het ministerie van OCW schreef op 25 maart aan minister Marielle Paul:
Op vrijdag 22 maart heeft u een eerste versie van de beantwoording gezien. U heeft aangegeven in de beantwoording van de vragen een andere toon te wensen en meer te willen uitwerken welke mogelijkheden tot aanscherping en/of aanpassing van de huidige eisen er zijn. De uitwerking en afstemming hiervan vergt meer tijd dan de gestelde beantwoordingstermijn.
Minister Marielle Paul (Primair en Voortgezet Onderwijs) schreef in een brief aan de Tweede Kamer op 29 maart:
Tot mijn spijt is beantwoording binnen de gestelde termijn niet mogelijk, omdat de inhoudelijke uitwerking en de afstemming met meerdere departementen meer tijd vergt. Ik zal de vragen binnen drie weken beantwoorden samen met de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en mede namens de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Ik ben erg benieuwd naar de opties die hier binnen de wet kunnen worden aangedragen. Die drie weken zijn inmiddels om.
DE LOCATIES VOOR DE ENDERUN HISAR SCHOLEN
Inmiddels is de locatie voor de Enderun Hisar school in Amsterdam bekend gemaakt en blijkt de gewenste locatie in Rotterdam uit het huisvestingsplan 2024-2027 van de gemeente. In beide steden gaat het om schoolgebouwen waarin op dit moment nog andere kleine basisscholen zijn gevestigd.
Op de kaarten hierboven is te zien hoe deze scholen in beide steden in het netwerk van de Süleymanci ingebed liggen. In Rotterdam staat het beoogde schoolgebouw letterlijk bij een Süleymanci-eigen moskee-internaat om de hoek, en kunnen de scholieren die zoals bekend gezamenlijk worden opgehaald en onder begeleiding naar een internaat worden gebracht, dit binnen tien minuten te voet bereiken. In Amsterdam zal de Enderun Hisar school het gebouw overnemen van een bijzondere voorganger, De Zijderoute, een school ‘voor algemeen bijzonder neutraal onderwijs’, maar bij dat laatste zijn best vraagtekens te plaatsen.
Van islamitisch naar innovatief – geen probleem
De Zijderoute, met in het huidige schooljaar 95 leerlingen, is opgericht door Meryem Balasar, die vòòr haar bekering tot de islam en haar huwelijk met meneer Balasar nog gewoon Sylvia heette.
Ik citeer het Parool (20 juni 2018): Voor het nieuwe Plan van Scholen 2019-2022 zijn twee nieuwe basisscholen aangemeld… Een van de scholen is van het nieuwe schoolbestuur Kitab, dat staat voor Stichting voor kunstzinnig, innovatief, toekomstgericht en ambitieus basisonderwijs. De school moet in West komen.
Opvallend is dat de naam volgens de kamer van koophandel eerst voor Stichting voor kunstzinnig, islamitisch, toekomstgericht en ambitieus basisonderwijs stond. Voor een nieuwe islamitische basisschool was echter geen stichtingsruimte in Bos en Lommer en de Kolenkit, omdat Al Wafa en El Amien al vlakbij zitten. Om meer kans te maken heeft het bestuur de naam en denominatie aangepast en staat het nu te boek als ‘algemeen bijzonder’.
Opmerkelijk genoeg is ‘Kitab’ Turks voor ‘boek’, het is makkelijk te bedenken welk boek hier de inspiratie vormde. verder valt uit de facebook pagina van de school wel op te maken dat deze zeker islamitisch georienteerd is.
In haar eerste jaar werd de school door maar vijf kinderen bezocht, maar ontving wel bekostiging voor een aantal van 80 leerlingen nav de door haarzelf gemaakte prognose.
Deze school, die sinds de oprichting in 2019 nu voor de tweede keer verhuist, maakte vorig jaar bekend als ‘islamitisch geïnspireerde Waldorfschool’ verder te gaan. En zo slaat ieder zijn slagje in het inmiddels zeer makkelijk toegankelijke scholenlandschap waarbij de gemeente zonder zeggenschap te hebben elk initiatief maar passende ruimte moet bieden en er geen eisen aan transparantie worden gesteld.
‘HET NIEUWE DOEL VAN DE SÜLEYMANCI’
veel aandacht in Turkije
Op 24 april kreeg mijn blog in Turkije ruim aandacht in de papieren uitgave en online van de vooraanstaande krant Cumhuriyet, en wel door de bekende en moedige journalist Barış Pehlivan (hier meer voor wie hem niet kent). Het artikel of de strekking ervan is daarna door andere media overgenomen. Ikl voel me hierdoor enigszins bevangen maar ook vereerd, en het bevestigt nadrukkelijk dat de geschetste problematiek ernstig is.
Hier het relevante deel van het stuk, dat met behulp van Google Translate is vertaald:
HET NIEUWE DOEL VAN DE SÜLEYMANCI
Na deels op een cynische toon de machtstrijd tussen de AKP en verschillende sektes zoals de Gülenbeweging binnen Turkije te vermelden, vervolgt Pehlivan:
Ik zal je vertellen dat er duizenden kilometers verderop anderen zijn die geobsedeerd zijn door de Süleymanci… Op haar persoonlijke blog staat een artikel van de Nederlandse onderzoeker Elise Steilberg. De volledige titel luidt als volgt: “Turkse sekte met tweeëntwintig moskee-internaten stapt nu in scholen”. Steilberg gaat uitvoerig in op de in Nederland georganiseerde Süleymanci. Dienovereenkomstig zijn er 47 moskeeën die tot de gemeenschap in het land behoren en in 22 daarvan bevinden zich onderwijscentra met internaten. We vernemen dat de Süleymanci hun centra, in Turkije bekend als ‘Korancursussen’, openden onder de paraplu van stichtingen in Nederland. We begrijpen dat de onderwijscentra met internaat in het land, die verschillende namen hebben van Elmas tot Erdem, van Ekmel tot Mozaik, van Magnolia tot Lale, feitelijk onder controle staan van Süleymanci. Maar daar eindigt de zaak niet.
KAMERVRAGEN OVER DE SÜLEYMANCI VOOR DE MINISTERS
Onderzoeker Steilberg maakt ook bekend dat de Suleymanci dit najaar basisscholen in Nederland openen. De namen van de scholen genaamd “Enderun Hisar”, die in Amsterdam en Rotterdam zullen worden geopend, verraden dat hun beheerders Süleymanci zijn, hoezeer ze dat ook trachten te verbergen. Een ander opvallend punt is dat de gelijkenis tussen de Suleymanci en de Fethullahci (Gülenbeweging) ook in het artikel ter sprake komt:
“Via de WOO openbaar gemaakte stukken uit het aanvraagtraject voor de scholen tonen aan dat noch de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), noch de inspectie, noch de minister voor onderwijs kennis hebben van deze achtergrond. Daar zijn een aantal oorzaken voor te bedenken: men weet het niet, men wil het niet weten of onderzoeken, of deze achtergrond is bekend en wordt buiten de schijnwerpers gehouden. De bedrijvers doen er immers ook alles aan om dit zo te houden.
Dat roept herinneringen op aan eerder gesjoemel en schandalen rond de scholen van de Gülenbeweging. De beweging zelf, de onderwijsminister, bestuurders, directies en sympathisanten ontkenden bij hoog en laag hun verbindingen met dit orthodox religieuze netwerk, en deskundigen en insiders, die in Den Haag waarschuwden, werden simpelweg genegeerd. Een paar jaar later bleken ze gelijk te hebben.”
De kwestie beperkt zich niet daartoe. Bente Becker, een van de leidende Kamerleden van de VVD in Nederland, bracht de kwestie op de agenda van de Tweede Kamer. Van de 18 vragen die de Nederlandse ministers kregen, waren de volgende opmerkelijk:
Hoe weegt u de zienswijze van het college van burgemeester en wethouders (B&W) van Amsterdam dat deze school liever niet wilde toelaten omdat het de segregatie zou versterken? Waarom is deze positie onvoldoende gebleken om de aanvraag af te wijzen?
Wat is uw beeld van de huidige aard, omvang en activiteiten van Stichting Islamitisch Centrum Nederland (SICN), de tak van de Suleymanci-beweging in Nederland? Is het juist dat er sprake is van centrale aansturing in Europa vanuit Keulen? Bent u bereid dit te onderzoeken als u hier momenteel onvoldoende zicht op heeft?
Welke contacten heeft u met de Suleymanci-beweging in Nederland en hoe wordt momenteel toezicht gehouden op de moskee-internaten die zij besturen?
Ik wil maar zeggen… Ook de Süleymancı, die door de AKP tot ‘zondebok’ werden verklaard omdat zij hen niet steunden, worden in Nederland besproken. Laten we niet vergeten dat de AKP de huidige duisternis waaraan zij haar macht ontleent te danken heeft aan het bestaan van gemeenschappen en sekten in Turkije.
Barış Pehlivan